глаз

-а (-у), προθτ. о -е, в -у, πλθ. глаза, глаз, -ам а.

1. μάτι, όμμα, οφθαλμός. || ματιά, βλέμμα.

2. όραση•

он лишился глаз αυτός έχασε τα μάτια (την όραση, το φως).

|| μτφ. επίβλεψη•

у семи нянек дидя без -у οι πολλές μαμές βγάζουν στραβό το παιδί ή οι πολλοί καραβοκυραίοι πνίγουν γρήγορα το καοάβι ή (αρχ. παροιμία) πολλοί στρατηγοί Καρίαν απώλεσαν.

3. μάτιασμα, μάτι.

εκφρ.

в -ах чьих – α) στα μάτια (γνώμη, κρίση) του ή των. β) παλ. επί παρουσία•

на -ах – επί παρουσία, με την παρουσία (κάποιου)•

с безумных глаз – (απλ.) σε κατάσταση παραλογισμού•

с пьяных глаз – (απλ.) σε κατάσταση μέθης•

с какими -ами появиться ή показаться – με τι πρόσωπο (ή μούτρα) να εμφανιστώ (ή να βγώ, να παρουσιαστώ)•

-а бы (мой) не смотрели ή не глядели; -а б (мой) не видали – να μην έβλεπαν τα μάτια μου (για μεγάλη απέχθεια)•

-а горят на что – καίγομαι από τον πόθο, επιθυμώ πάρα πολύ•

-а на лоб лезут – (απλ.) τα μάτια γουρλώνουν από θαυμασμό•

смотреть большими глазами – γουρλώνω τα μάτια, βλέπω με θαυμασμό•

смотреть ή глядеть в -а – κοιτάζω στα μάτια, κατάματα (προσπαθώ να εξιχνιάσω, να μαντέψω)•

смотреть – ή,глядеть во все -а έχω τα μάτια μου τέσσειρα (άγρυπνα παρακολουθώ)’ смотреть ή глядеть прямо (ή смело) в -а κοιτάζω, Βλέπω κατάματα (άφοβα)•

смотреть ή глядеть на что чьими -ами – βλέπω με ξένα μάτια (δεν έχω δική μου γνώμη)•

в -а не видать – να μην ιδώ στα μάτια μου•

в -а сказать ή назвать – κ.τ.τ. λέγω κατά πρόσωπο, κατάμουτρα•

в -ах ή перед -ами стоять – στο νου μου, μπροστά μου το εχω, μου έρχεται στη σκέψη•

острый глаз – οξεία όραση•! дурной глаз κακό μάτι (βάσκανο)•

куда не кинь -ом – όπου και να ρίξεις (να στρέψεις) το μάτι•

на -а показывается ή попадает(ся) – κ.τ.τ. εμφανίζεται, παρουσιάζεται μπροστά μου•

настолько хватает глаз ή куда достает глаз – όσο φτάνει ή κόβει το μάτι•

ни в одном -у -е – καθόλου δεν είναι μεθυσμένος•

с глаз долой (уйти, убрать(ся) – συνήθως με προστκ. έξω, φύγε απ’ εδώ, να μη σε δουν τα μάτια μου•

с -у на глаз – ένας μ' έναν, τετ α τετ•

между глаз – απαρατήρητα•

закрывать -а – κλείνω τα μάτια (κάνω,προσποιούμαι πως δε βλέπω)•

закрыть -а – κλείνω τα μάτια (πεθαίνω)•

закрыть -а кому-то – α) κλείνω τα μάτια του πεθαμένου, β) παρευρίσκομαι στο θάνατο συγγενούς•

отктрыть, открывать -а кому – ανοίγω τα μάτια κάποιου (διαφωτίζω)•

на -ах – με το μάτι (η περίπου εκτίμηση)•

в -а – φάτσα, απέναντι, εν όψει•

за -а – α) εν απουσία, ερήμην, β) χωρίς να ιδώ•

купить что-л. за -а – αγοράζω γουρούνι στο σακκί•

-а не казать – να μην εμφανιστεί μπροστά μου•

идти куда глаза глядят – ενεργώ απερίσκεπτα, ριψοκινδυνεύω•

лгать в -а – ψεύδομαι κατάφορα•

очки не по -ом – τα ματογυάλια δεν κάνουν, δεν αντιστοιχούν στην όραση•

не пу-скй’ть с глаз с кого-л, с чего-л. – δεν ξεκολλώ τα μάτια από κάποιον, από κάτι (θέλγομαι)•

у страха -а велики – παρμ. ο φόβος μεγαλώνει το κακό•

с глаз долой из сердца вон – μάτια που δε βλέπονται γρήγορα ξεχνιούνται.